Yangın merdivenlerinin alevden korunması ve yangın zonları arasında yangın geçişinin önlenmesi adına yangın kapıları imal edilmektedir. Aynı zamanda yangın sırasında insanların can ve mal güvenliğini de sağlayan bu kapılar, pasif yangın önlemlerinin en önemli parçasıdır. Bir yangının yayılmasını önleyerek insanların tahliyesi adına güvenli bir ortam oluşturan yangın kapıları, aynı zamanda yangının kontrol altına alınması konusunda da büyük rol oynar. Yine yangın nedeniyle oluşabilecek hasarı ve olası mali kaybı da azaltan yangın kapıları, her açıdan hayati önem taşıyan ürünlerdir.
Pasif yangın koruma sistemlerinde, esas olan yangının yayılmasının önlenmesidir. Bu anlamda binalar yangına dayanıklı malzemelerden oluşan ve yangın kapıları ile korunan bölümlere ayrılır. Yangın ise, belli bir zaman aralığı için tek bir bölgede sınırlandırılır ve ikinci bir alana yayılması önlenir. Dumanın ve alevlerin hareketini kısıtlayan yangın kapıları, böylece bina için risk faktörlerini en aza indirger.
Yangın Kapıları ve Teknik Özellikleri
Yangın kapıları, daha önce de bahsettiğimiz gibi yangının bina içinde yayılmasını önleyen ürünlerdir. Bu kapıların temelde 4 ana kullanım amacı olduğu söylenebilir. Bunlar;
- Normal bir kapı olarak,
- Bir yangın sırasında güvenli şekilde çıkış sağlamak,
- Yangının daha geniş alanlara yayılmasını engellemek,
- İnsanların can ve mal güvenliğini korumak,
Bir yangın kapısının yukarıda bahsedilen fonksiyonları yerine getirebilmesi için bazı standartlara uygun bileşenler ile donatılması gerekir. NFPA 80, “Standard for Fire Doors and Fire Windows” da yangın kapılarının çerçeveleri ve yapılardaki açıklıklardaki donanımlarının özelliklerini belirtmektedir.Yine Underwriters Laboratories’in yayınladığı “Building Materials Directory” ve Door and Hardware tarafından yayınlanan “Hardware for Labeled Fire Doors” bu kapıların donanımları ve diğer ürünlerin özelliklerini verir.
Yangın kapıları, Avrupa normlarına göre kullanıldıkları yere göre bazı özelliklere sahip olmalıdır. Bu özellikler ise aşağıdaki gibidir.
- Bütünlük ve yalıtım (EI),
- Bütünlük ve ışınım (EW),
- Darbe halinde bütünlük ve yalıtım (EI-M),
- Kapılar için kendiliğinden kapanma (C),
- Duman sızıntısı (S)
Bu kapıların yerleştirileceği duvarın yangın dayanım sınıfı, aynı zamanda kapının da yangına olan dayanımını belirler. Yine yangın koşullarına dayanıklılıklarına göre zaman değeriyle sınıflandırılırlar. Bu zaman değerleri; 90 dakika, 60 dakika, 45 dakika, 30 dakika ve herhangi bir çarpma kapı için en fazla 2 saatlik bir sınıflandırmayı içermektedir. Bunların yanında üç saatlik yangın dayanımına sahip kapılar ise genellikle binaları ayıran duvarlarda görülmektedir.
Yangın dayanımı bir buçuk saat olarak sınıflandırılan yangın kapıları, merdiven boşlukları ya da bir bina içerisindeki dikey geçiş alanları için tercih edilir. Yine kazan daireleri ya da depolar gibi büyük yangınlar ile karşılaşılma potansiyeli yüksek olan dış cephe duvarlarında da bu kapılara yer verilebilir.
Genel olarak yangın kapılarının yangına olan dayanımı, kapıyı çevreleyen duvarın yangına dayanımının dörtte üçü kadar olmalıdır. Yani dört saatlik bir dayanıma sahip duvarda üç saatlik kapı; iki saatlik bir kapıda ise bir buçuk saatlik bir yangın kapısı kullanılır. Ancak ihtiyaç duyulandan daha yüksek yangın dayanımlı kapılarda kullanılabilir.
Yangın kapıları; kapı kolu, conta ve çerçeve gibi tüm bağlantı elemanları ile bir bütün olarak test edilmelidir. Yine kapı sisteminin tüm bağlantı elamanları birbiri ile uyumlu olmalı ve birlikte tasarlanmalıdır. Bu anlamda kapının bir parçasını değiştirmek yerine uyumlu olmayan bir parçayı kullanmak, hem kapının tasarımı hem de ürün değeri açısından olumsuz bir durumdur. Tüm bunların yanında bir yangın kapısı kendiliğinden kapanır olmalıdır. Eğer kapı açık tutuluyorsa, bir duman kontrol aygıtı ile donatılması gerekmektedir.
